Baserriaren zahartze prozesuaz eta belaunaldi errelebo ezari buruz maiz hitzegin eta idazten da, eta dugu, azken urteotan.
Problematika oso konplexua da eta honenbestez, gizarte osoaren inplikazioa ezinbestekoaz gain, lehen sektorea osatzen duten eragileen elkarlana eta herri erakundeen babesa behar beharrezkotzat jotzen da.
Aurreko astean argitaratu berri du Ministeritzak, 2024ko PAC kanpainari buruzko datuak, adinari buruz sailkatuak eta bertan agertzen diren datuetan erreparatu dugu, argi izanik, PAC eskatzaileaz haratago, badela beste hainbat jende, bereziki, azpisektore jakin batzuetakoa (baratza, fruta, txerria, hegaztiak). Hala ere, PAC eskatzaileen joera sektore osoaren joera ondo isladatzen duela pentsatuz, honako taula egin dugu.
|
EUSKADI |
2009 |
2024 |
||
|
< 25 |
27 |
%0,2 |
59 |
% 0,99 |
|
25-40 |
1.245 |
%10,44 |
567 |
%9,51 |
|
40-65 |
6.143 |
%51,51 |
3.290 |
%55,19 |
|
+ 65 |
4.510 |
%37,8 |
2.045 |
%34,31 |
|
GUZTIRA |
11.925 |
%100 |
5.961 |
%100 |
EUSKADIko datuei erreparatuz gero, honako konklusioak atera ditzazkegu:
- Azken 15 urteetan, PAC eskatzaileak, %49,98an jeitsi da, hau da, erdira.
- 25 urte azpiko atala, nahiz eta igoera bat eman, kasu guztietan %1ren azpitik jarraitzen du.
- Europako nekazal politikaren arabera 40 urte azpikoak “gaztea” kalifikazioa jasotzen dute, beraz, 2009ko %10,64tik 2024ko %10,5era pasa da, hau da, gazteen ehunekoa mantendu egin da.
- Tarteko adin nagusien kasuan, hau da, 40 eta 65 urte bitartekoen kasuan, azken 15 urteotan %3,68an hazi da, hau da, jende gehiago da tarte honetan.
- Jubilatzeko adinean dagoen jendearen tartea, hau da 65 urtetik gorakoaren ehunekoa, %34,31arekin, %3,49an jeitsi da.
|
ESPAINIA |
2009 |
2024 |
||
|
< 25 |
3.362 |
%0,4 |
3.847 |
%0,72 |
|
25-40 |
104.311 |
%12,26 |
43.401 |
%8,15 |
|
40-65 |
432.833 |
%50,88 |
227.616 |
%52,13 |
|
+ 65 |
310.074 |
%36,5 |
207.700 |
%39,00 |
|
GUZTIRA |
850.581 |
%100 |
532.564 |
%100 |
ESPAINIAko datuei erreparatuz gero, honako konklusioak atera ditzazkegu:
- Azken 15 urteetan, PAC eskatzaileak, %37,38an jeitsi da, hau da, ia %40an.
- 25 urte azpiko atala, nahiz eta igoera bat eman, kasu guztietan %1ren azpitik jarraitzen du.
- Europako nekazal politikaren arabera 40 urte azpikoak “gaztea” kalifikazioa jasotzen dute, beraz, 2009ko %12,66tik 2024ko %8,87ra pasa da, hau da, gazteen ehunekoa jeitsi egin da %3,79an.
- Tarteko adin nagusien kasuan, hau da, 40 eta 65 urte bitartekoen kasuan, azken 15 urteotan %1,25ean hazi da, hau da, jende gehiago da tarte honetan.
- Jubilatzeko adinean dagoen jendearen tartea, hau da 65 urtetik gorakoaren ehunekoa, %39arekin, %2,5ean igo da.
Europako Kontseiluak behin betiko argi berdea eman dio Habitaten Zuzentarauaren aldaketari, Europan otsoa “babestutzat” ezartzen duena. Abeltzainen ustez, kalifikazio horrek erantzuna ematen dio kanidoak Espainian duen benetako egoerari.
2025eko ekainaren 6a. Europar Batasuneko Kontseiluak behin betiko argi berdea eman zion atzo Habitaten Zuzentarauaren aldaketari, Europan otsoaren babes maila “zorrozki babestutik” “babestuta” soilik jaisten duena. Eguneratze horrek Bernako Hitzarmenarekin lerrokatzen du Europako legedia, hau da, Europako espezieak eta habitatak kontserbatzea zaintzen duen nazioarteko itunarekin.
ENBAk positibotzat jo du erabakia, uste baitu aukera emango duela Estatuko legedia landa eremuan bizi den errealitatera egokitzeko, bertako biztanleek otsoaren presentzia handiagoa ikusten baitute azken hamarkadetan. ENBAtik, UPAren bidez, zuzentarau horren transposizioa premiaz egiteko eskatu diote Trantsizio Ekologikorako Ministerioari.
Abeltzainek beti defendatu izan dute abeltzaintzaren eta otsoen artean bizikidetza egokia egon dadin espeziearen kudeaketa egokia egin behar dela. “Erabateko babesa ez zen inoiz konponbidea izan, eta hala erabaki du orain Europak horrelako erabaki garrantzitsu batean”, ziurtatu dute ENBAtik.
Duela bi hilabete baino gehiago, Diputatuen Kongresuak, Elikagaien Xahuketa Prebenitzeko Legearen tramitazioaz baliatuz, otsoa Lespre zerrendatik ateratzea onartu zuenetik, Eusko Jaurlaritzak jarduerarik eza kezkagarria erakutsi du, otsoaren aleak ateratzeko inolako pausorik eman gabe, Bizkaia eta Araba zonaldeetan ganaduari eraso egiten ari den espeziea baita.
Kantauriar Itsasertzeko komunitateek lehen urratsak eman dituzte abeltzaintza estentsiboari hainbeste kalte egiten dion otsoaren aleak ateratzeko, baina Eusko Jaurlaritzak, eta zehazkiago, Ingurumen Sailak, gai horretan eskumena duenak, ez du bizi-seinalerik ematen, eta horrek kezka handia sortzen du euskal abeltzaintzaren sektorean, pasotismo horrek kalte handia egiten baitio gure abeltzaintza estentsiboari.
Horregatik guztiagatik, ENBAtik Eusko Jaurlaritzari eskatzen diogu erreakzionatu dezala eta aktiba ditzala behingoz otsoen erauzketak Euskadin.
Jarduera horren kaltegabetasuna babesten duten txostenak errealitate burugogorraren aurka doaz, putreen erasoak gero eta sarriago gertatzen dira eta gure lurraldeetan putreen gehiegizko populazioak haien ohiturak aldatzea eragiten du, animalia harrapari bihurtuz.
Gure lurraldean urteetan zehar gertatu den putreen gehiegizko elikaduraren ondorioz, putreen populazioa gehiegi handitu da gaur egungo sarraski-haragia ekoizmen ahalmenerako. Baso eta etxeko animalien heriotza naturalak ez dira nahikoak gaur egun dugun putre populazioa mantentzeko.
Egoera horren ondorioz, nahiz eta Europako zonalde batzuetan putreen presentzia oraindik nulua edo urria izan, Bizkaian putreen benetako gain-populazioa dago.
Karrantzara erakartzen baditugu, gosez geratzen badira eta gainera, harrapatzeko ohiturak hartu badituzte, non gertatuko dira erasoak?
Egoera gehiago korapilatzeko, Karrantzan, engainuen bidez bistaratzeak eskaintzen diren ekimen ludikoa agertu da. Hau da, haragia barreiatzen da animalia baten heriotza itxura emateko, saiak behatu eta argazkiak atera ahal izateko ordaintzen duten pertsonak egon daitezen, horren ondoren Karrantzan sai talde handi bat arrasto gisa utziz.
ENBAren ustez, jarduera hori kaltegarria izateaz gain, iraingarria ere bada baserritarrentzat, saiek animalia bizien aurkako erasoak esponentzialki areagotzen dituztela ikusten baitute.
Beharrezkoa da Bizkaian saiak erauzten hastea.
Bizkaiko eremu jakin batzuetan saien gehiegizko populazioa dela eta, gero eta traumatikoagoa eta arriskutsuagoa da eremu horietan (batez ere mendietan) abeltzaintza-jarduera garatzea.
Horregatik, ENBAk saien elikadura artifiziala geldiarazteko eskatu du, harik eta inguruko lurralde eta autonomia-erkidego guztiek saien presentzia beren lurraldean ere onartzeko konpromisoa hartzen duten arte.
Gainera, ENBAk beharrezkotzat jotzen du saiak erauzteko eta beste eremu batzuetara lekualdatzeko kanpaina bat egitea. Ildo horretan, esperientzia arrakastatsuak daude, hala nola saiak Extremaduratik Sardiniara eramatea. Nolanahi ere, ENBAk uko egiten dio saiak helburu ludikoekin elikatzeari.
Azken batean, beharrezkoa da Bizkaian garatzen ari den ingurumen-politika birpentsatzea, abeltzaintza desagertzea eragiten ari baita, traumatizatutako abeltzain askorekin eta egoera guztiz bidegabearekin.
ENBA nekazal sindikatuak eta UCEk, Euskadiko kontsumitzaileen elkarteak, lankidetza hitzarmena sinatu dute bi kolektiboen interesak defendatzeko eta bultzatzeko, baserritarrak eta kontsumitzaileak.
Hitzarmenak berak jasotzen duenez, aliantza horren helburuak hauek dira:
- Kontsumo arduratsua, kontzientea eta jasangarria sustatzea.
- Tokiko kontsumitzaileen eta ekoizleen interes komunak defendatzea.
- Gertuko, sasoiko eta kalitatezko produktuak sustatzea.
- Nekazaritzako elikagaien katean gardentasun handiagoa lortzen laguntzea.
ENBAtik uste dugu baserritarren eta kontsumitzaileen arteko aliantza hau onuragarria izango dela elkarrekin joatera behartuta dauden bi kolektiboentzat.
ENBA Bizkaia
San Pedro, 30-Behea - 48340 Amorebieta-Etxano (Bizkaia)
Tel.: 94 630 07 69 bizkaia@enba.eus
Fenix, Zerbitzu Informatikoak, diseinatu eta kudeatzen du webgune hau
