Gaur goizean ENBA nekazal sindikatuak bere XXXI. Batzarra ospatu du Urnietako Salesiarren ikastetxean eta bertan elkartu dira, besteak beste, baserritarrak, lagunak, sektoreko eragileak eta herri agintariak (Jorge Segurado, Urnietako alkatea eta Xabier Arruti Nekazaritzako eta Lurralde Orekako foru zuzendaria). Sarrerako salutaz gain ENBA nekazal sindikatuko eta ENARO kooperatibako dirukontuak eta estatutoetako hainbat aldaketa txiki onartu ditu.

Batzarrean, ENBAko koordinatzailea den Xabier Iraolak, 2022 urteko Memoriaren berri eman du eta azpimarratu dituen gaien artean, errentagarritasun ekonomikoari lotuta dauden ezkoipen kostuen gorakada eta prezioen eboluzio geldoari buruzko lanketa, Elikagai Katearen Legeari buruzko hainbat ekimen eta elikagaiak merkaturatzerakoan, saltokietan aplikatzen diren gehiegizko marjenak salatuz eginiko lanketa.

Ondoren, Gipuzkoako ENBAko presidentea den Iñaki Goenagak hartu du hitza eta gure herriak, kasu honetan Gipuzkoak, elikagai ekoizpen txikienik gabe ere geratzeko duen arriskua mahaigaineratu du eta honenbestez, gure lurraldean, politikeriaz haratago, herri akordioa lortzea behar beharrezkoa dela aldarrikatu du.

Gipuzkoak, klima larrialdiak eta elikadura krisialdiak suposatzen duten erronken aurrean, nolabaiteko burujabea izan nahi badu, bere lehentasun politikoen erdigunean jarri beharko luke lehen sektorea bai elikagaiaz hornitzeko bai natura zaintzeko garaiean (ezinezkoa baita lurraldea soilik arlo publikotik zaindu) baina baita ere, energia burujabetzaren bidean, nekazal lurrak eta mendiak zainduko duen plangintza bitartez eta basoak eskeintzen duen egurraren erabilpena areagotuz bai eraikuntzan bai energia berriztagarri gisara.

Gipuzkoa burujabeagoa izan dadin, ezinbestekoa dugu lehen sektorearen burujabetza lantzea eta ENBAtik, aurrera begira, Elikagai Katearen barnean ekoizleen ahalduntzea landu behar dugu bai industria bai distribuzioaren aurrean indartsuagoak izan daitezen.

Bestalde, lehen sektorea burujabeagoa izan dadin, ezinbestekoa da nekazal lurra babestea eta hain zuzen horrexegatik, aurrerantzean, balio haundiko nekazal lurren babesa izango da gure lehentasuna nahiz energia berriztagarriak nahiz beste gainuntzeko proiektuen aurrean. Honen harira, batzarrean zehar, Urrestilako eguzki plaken proiektua gauzatzeko garaian eman den udal tramitazio urbanistikoaren aurka jarritako helegitea ratifikatu da, balio haundiko nekazal luurentzat Eusko Jaurlaritzaren PTS agroforestalean aurreikusten den babesa ez zaielako eman.

Azkenik, Gipuzkoako abeltzantzaren bizkarhezurra den mendiko abeltzantza, abeltzantza estentsiboa babeste aldera, arreta berezia jarriko dugu herri mendietan, bereziki Enirio-Aralar Mankomunitatea eta Gipuzkoa-Arabako Partzuergoan, eta etengabeko lana egingo dugu, mendiko abeltzantzaren mehatsua den otsoa are gehiago hedatu ez dadin.

INFO:

- 2022 Informe de precios y producciones

Bertako elikagaiei aplikatutako marjenak apaldu behar dira, baserritarrek jasotzen duten ordaina hobetzeko eta bertako elikagaien salmenta errazteko.

Euskadiko ENBA nekazal sindikatuak, Euskadiko elikagai katean ematen diren desorekak salatu nahi izan du gaur Donostian egindako agerraldiarekin.

Agerraldian, sindikatuak eginiko txostena aurkeztu dute, bertako ekoizle eta distribuzioaren arteko harramena, elkar beharra, elkar borroka, azpimarratuz. Bereziki, gure kalitatezko elikagaiek, saltokien aldetik jasotzen duten tratamendua mahaigaineratuz eta elikagaien salneurrietan aplikatzen zaien gehiegizko marjenak salatuz.

ENBAk egindako txostenean jasotzen denez, saltokietan bertoko elikagaiak eskeintzen diren prezioak behatuz gero, behi okelan %33, behi esnean %45-55, supermerkatuko tomatean %45, gaztan %45-55, yogurrean %55, sagardoan %68, eztian %70, oilaskoan %70-80, Gernikako piparra %73, denda tradizionaleko tomatean %75-85, sagarrean %87 eta letxugan %118 marjenak antzemandu dira.

Marjenaz gain, azpimarratu nahiko genuke, izkutuan edo itzalpean, gure elikagaiei aplikatzen zaizkien rappelak edota komisioak, aitzaki ezberdinak dela medio, baserritarrek eta heuren enpresa eta kooperatibek jasotzen duten ordaina are gehiago murriztuz.

Saltokietan, egia esanda, bertako jenero ugari izaten da, kanpokoarekin batera noski, eta honenbestez, saltoki hauetako markaren imajina hobetzen dute, heuren publizitatean bereziki, distribuzio katearen izena bertoko sektorearekin uztartuaz.

Bertako jeneroa asko ugaldu dela azken urteotan bezain ukaezina da,  aurrez aipatutako marjenak ikusita, ezin ukatu ere, bertako elikagaia asko eta artifizialki garestitu dela eta honebestez, egungo egoera ekonomikoan, inflazioa hain altua izanik, familien erosmen ahalmena asko urritu dela kontuan hartzen badugu, bertako elikagaien salmenta apaldu egin da azken urtean, produktu batzuetan %10-12an.

Honenbestez, ENBAtik dei egiten diegu distribuzio kateei eta saltoki guztiei beren marjenak moderatu ditzaten, batetik, baserritarrek heuren ekoizpen kostuak estaltzen dituztela bermatzeko eta bestetik, bertako elikagaien salmenta areagotzeko. Ildo honetatik, dei egiten diogu distribuzioari, bere marka zuria eta enpresako markaren arteko marjen ezberdinak albora eta rappelak ezaba ditzan.

Azkenik, ENBAtik dei egiten diogu Eusko Jaurlaritzari, bizkortu dezala BEHATOKIAren martxa, argitara eman ditzala ekoizpen kostuen txostenak eta baita, distribuzioa eta saltokiak kontrola ditzala, Elikagaien Katearen legea betetzen dela bermatzeko.

TXOSTENA

ENBA nekazal sindikatuak, asteartean Madrileko Ministro Kontseiluak hartutako hainbat neurri eta erabakien balorazioa kaleratu nahi du.

ONDO baloratzen ditugu:

- Oinarrizko elikagaietako BEZa %4tik 0ra jeistea (ogia, irina, esnea, gazta, arrautzak, fruta, barazkiak, lekaleak, patata eta zerealak).

- Olioa eta pastari dagokion BEZ %10etik %5era jeistea.

- Elikagaiak erosteko 200 eurotako bonoa familia zurgarrientzat.

- 2022 urtean erositako B gasoleoren litroko 20 xentimoko laguntza zuzena ematea, gasoleoaren zergaren zatikako itzulpena jasotzeko eskubidea duten baserritar profesionaleentzat.

- Ongarrietan izan den prezio igoerari aurre egiteko laguntza zuzenak ematea, hektareako 22 euro.

- Garraio publikorako laguntzak.

GAIZKI bezala baloratzen ditugu:

- Oinarrizko elikagaien zerrendatik kanpo uztea bai okela bai yogurra (arrainaz gain).

- Elikagaien prezioen igoerari aurre egiteko, gure ustean, ezinbestekoa da baserritarrok ekoizpenerako ezinbestekoak ditugu inputen BEZ jeistea (pentsua, gasoila, ongarriak,…) eta arlo horretan ez da ezer egin.

- Elikagaien katea betetzeko, kate osoaren gardentasuna areagotu eta katebegi bakoitzaren marjenak arautu beharko lirateke eta arlo honetan ere, ez da ezer egin.

- Erregaiari dagokionean, bere elikagaik eraldatu eta saltzen dituzten baserritarrak, erreparto lanetan darabilten ibilgailuaren A gasoilari dagokionean, litroko 20 xentimoko laguntza gabe geratu dira.

- Garraio publiko oso eskaxa edo baterik gabeko herri txikietako biztanleak, ezinbestekoa den ibilgailu partikularrarentzat, erregaiaren 20 xentimo laguntzatik kanpo geratu dira.

Eguberritako atarian Euskal Herrian arkume sasoia hasten da. Artzainentzat lan sasoi gogorra hasten da, erditzeaz gain, esnea ateratzen hasten baitira.

Esan bezala, arkumeak jaiotzen hasiak dira eta Eguberrietan, san jose festarekin batera,  arkume kontsumoa pilatzen denez, egun hauetan arkumeak egingo duen prezioa zeharo erabakiorra izango da artzainen errentagarritasunarako.

Errentagarritasunari dagokionez, kezkatuak gaude, lehen salerosketak iazko prezio berberean egiten ari direlako, artzainek izandako ekoizpen kostuen gorakada kontuan izan gabe. Aziendaren elikaduraren kostuak, argindarra eta gasoleoa neurrik gabeko igoera izan duten heinean, arkumearen prezioa ere eguneratu beharrean dago.

Bestalde, oso larritzat jotzen dugu, bertako arkumea saldu ezinik dagoenean, kanpoko arkumeak merkaturatzea hemengo supermerkatuetan nahiz Gales-Grezia-Frantzia nahiz Gaztela-Aragoikoak. Are larriagoa, atzerritik etorritako arkumea, estatuko arkumetzat saltzen denean.

Azkenik, gabonetako erosketak egiten diren egunotan, ENBAtik dei egiten diegu Euskal kontsumitzaileei aurtengo Eguberrietan bertako arkumea kontsumi dezaten nahiz Eusko Labelekoa nahiz Labelerik gabekoa, baina beti ere, etiketatuan trazabilitatea exijituz eta bertako arkumea dela bermatuz.